Nawozy zielone – to rośliny uprawiane wyłącznie w celu przekopania z glebą, jako źródło substancji organicznej, która rozkładając się dostarczy glebie próchnicy i składników mineralnych. Jest to prosty i tani sposób wprowadzenia substancji organicznej do gleby, łatwiejszy niż stosowanie kompostu czy trudno obecnie dostępnego obornika.
Jako nawóz zielony stosuje się wyłącznie gatunki, które szybko kiełkują i w krótkim czasie (kilka tygodni) wytwarzają dużą liść masy zielonej. Szczególnie cenne są rośliny motylkowe, które dzięki umiejętności wiązania azotu z powietrza wzbogacają glebę w ten składnik. Taki azot staje się wtedy dostępny dla roślin. W ciągu jednego okresu wegetacyjnego rośliny motylkowe potrafią wprowadzić do gleby od 8 do 12 gramów azotu na metr kwadratowy. (Orientacyjna dawka azotu pod uprawę warzyw wynosi 8g ? 14g/m kwadratowy)
Gatunki stosowane na nawozy zielone to przede wszystkim rośliny motylkowate ? łubin żółty, wyka, seradela, peluszka, a z pozostałych facelia, rzepik, gorczyca, owies.
Zielone nawozy:
-chronią ziemię przed wysuszeniem jak i przed obfitymi opadami, w ten sposób sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów i hamują wzrost chwastów
– wzbogacają glebę w związki azotu (głównie jeśli siejemy rośliny motylkowe)
– przekopane biorą udział w tworzeniu próchnicy, dzięki czemu zwiększają ilość składników mineralnych i zdolność gleby do gromadzenia wody
– dzięki rozbudowanemu i głęboko sięgającemu systemowi korzeniowemu przyczyniają się do spulchnienia gleby i do wydobycia składników pokarmowych /m. in. fosforu i potasu/ oraz mineralnych z głębokich warstw, do których nie mają dostępu rośliny o płytkim systemie korzeniowym
Nawozy zielone to najczęściej rośliny motylkowate:
– łubin żółty- roślina o bardzo głębokim systemie korzeniowym, odpowiednia dla każdego rodzaju gleby ? od gliniastej, po piaszczystą ,wysiew IV-IX, wzbogaca glebę w azot
– wyka – wysiew w V-IX, nadaje się do wszystkich rodzajów gleby, wzbogaca glebę w azot
– peluszka -dosyć duża odporność na niską temperaturę, która jest wręcz wymagana w czasie jej kiełkowania , wysiew w III- IV
– bobik – toleruje nadmiar wilgoci w glebie
– seradela – idealna na wsiewkę
– żyto ? wydziela substancje korzeniowe, które hamują rozwój chwastów, wysiew w IX, często wysiewa się z wyką ozimą, daje dużo zielonej masy
– facelia- bardzo cenna roślina , wytwarza dużo masy , ma małe wymagania glebowe, jest wytrzymała na mróz , wysiew III-VIII, wysiewać na glebach przepuszczalnych, łatwo się przekopuje ze względu na kruche łodygi, zagłusza chwasty
Inna grupa zielonych nawozów ma działanie hamujące rozwój nicieni, drutowców oraz nasion chwastów:
– gorczyca biała , rzepak, rzodkiew oleista – należy pamiętać aby po nich nie uprawiać krzyżowych / kapusty/ , ponieważ są one porażane przez te same choroby i szkodniki, które atakują warzywa kapustne i rzepowate .Wysiew gorczycy białej i rzodkwi oleistej, w poplonie ogranicza liczebność populacji mątwika burakowego w glebie nawet o 50 %
– gryka-/rodzina rdestowate/ jest odporna na szkodniki i choroby roślin, zostawia po sobie dobre stanowisko , wydziela flawonoidy : taninę- hamuje rozwój pędraków,
Mało docenianą rośliną w zastosowaniu nawozów zielonych jest nostrzyk, najbardziej niezawodny w plonowaniu, udaje się nawet na piaskach, wytwarza kumaryny, które odstraszają myszy i nornice
Przy wyborze roślin na zielony nawóz należy kierować się terminem ich siewu i przekopania. Lipiec i pierwsza połowa sierpnia to czas wysiewu roślin, które będą przekopane jesienią ? takie przeznaczenie mogą mieć wszystkie wymienione wcześniej rośliny. Na przełomie sierpnia i września wysiewa się rośliny zimotrwałe ? żyto, wykę ozimą lub mieszankę żyta z wyką, które przekopuje się wiosną następnego roku, nie później niż w połowie maja.
Nawóz zielony ma ogromne znaczenie w momencie regeneracji zbitej gleby na zaniedbanej działce. Jeśli więc rozpoczynamy urządzanie działki, a ziemia jest zbita i mało urodzajna, bo dawno nie była uprawiana, poczekajmy lepiej z sadzeniem roślin ogrodowych, a zacznijmy od posiania roślin na nawóz zielony.
Nawozów zielonych nie należy przekopywać zbyt głęboko, ponieważ ich rozkład powinien przebiegać przy dostępie powietrza. W przypadku, gdy dopuścimy do zbyt wysokiego wzrostu np. gorczycy, rośliny należy ściąć na wysokość 20-25cm i przekopać a skoszone części przeznaczyć do kompostowania.