Jacek J. Nowak
Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego w Warszawie
1. Wprowadzenie
Największymi problemami ludzkości, za których brak do dziś skutecznego rozwiązania w skali światowej ludzkość otrzymałaby negatywną ocenę moralną, są: a) problem likwidacji wojen i konfliktów zbrojnych oraz b) problem głodu i niedożywienia czy inaczej mówiąc, jak zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe dla każdego kraju.
Rozwiązanie tego drugiego problemu, od przynajmniej kilkunastu lat, obiecują zwolennicy upowszechniania GMO w rolnictwie i żywności.
W pracy niniejszej przedstawiam fakty uzasadniające tezę sprzeczną z powyższą obietnicą. Fakty te bowiem uzasadniają tezę, że uwalnianie GMO do środowiska, szczególnie do rolnictwa i żywności prowadzi nie do zwiększenia, ale do zmniejszenia bezpieczeństwa żywnościowego.
Aby uniknąć nieporozumień przypominam poniżej znaczenie (definicje) podstawowych pojęć.
GMO, tzn. organizm genetycznie (z)modyfikowany, inaczej: transgeniczny, definiuje się w Polsce1 jako ?organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji?.
W USA termin GMO oznacza często wszystkie organizmy modyfikowane dowolnymi metodami (także występującymi w przyrodzie i od tysięcy lat stosowanymi w rolnictwie). Pojęciu GMO w znaczeniu używanym w Europie, a więc i w Polsce odpowiada zaś tam najczęściej termin genetically engineered organism (GE organism). W pracach anglojęzycznych, głównie w USA, używa się więc obok skrótu GM skrótu GE.
Tu i dalej będziemy analogicznie używać skrótu GM, na określenie ?genetycznie modyfikowane?, np. GM rośliny, w wyżej określonym obowiązującą ustawą znaczeniu.
W komercyjnych zastosowaniach w rolnictwie znajdują się prawie tylko dwa typy GM roślin uprawnych: odporne na herbicydy oraz produkujące własny pestycyd, z reguły toksyczne białko Bt.
Przez bezpieczeństwo żywnościowe rozumieć będziemy taki stan gospodarki danego kraju), w którym zapewnione są warunki dostarczania ludności żywności w odpowiedniej ilości i jakości (zwłaszcza pod względem zdrowotnym) obecnie i w dłuższej perspektywie.
W pracy niniejszej dokonujemy przeglądu wybranych, ważniejszych konsekwencji uwalniania GMO do środowiska, a zwłaszcza do rolnictwa i żywności lub paszy.